هویت‌سازی و ساختار جامعه

هویت من با فرایند جامعه‌پذیری شکل می‌گیرد.در روند کسب (هویت من) انسان دارای آن مهارت‌هایی می‌شود که برای کنش مستقل در جامعه ضروری است.دوره جوانی زمانی است که انسان با انرژی ، با حساسیت و مسئولیت‌پذیری به دنبال کسب هویت است.جوان باید نقطه اتکایی برای پیوند با خود،جنس مقابل و ارزش‌های فرهنگی – اجتماعی اطراف کسب بنماید.انسان در جامعه معاصر در وضعیتی است که پلسنر جامعه‌شناس  آن را با عبارت زیر تشریح می‌کند: وضعیت عرف شکن.

انسان باید از این توانایی برخوردار باشد که در برابر گرایش‌های خود بایستد. فرد در جامعه معاصر مجبور است بین هویت – من شخص- ویژگی‌های نقشی که جامعه به وی می‌دهد تعادل ایجاد کند. جوان باید در فرایند جامعه‌پذیری صلاحیت و آمادگی گزینش و رد و تصاحب عناصر محیط اجتماعی را کسب کند. در مرحله هویت‌سازی ما شاهد نگرش‌ها و شیوه‌های رفتاری متضاد در بین جوانان هستیم. جوانی درون‌گراست و هم زمان برون‌گراست.

نگرش و شیوه به ظاهر متضاد جهت گیری دوگانه، خودشیفتگی و همبستگی در یک جوان واحد دیده می شود. برخی از علل دوگانگی رفتار جوانان ناشی از عوامل زیر است:

1-جوان هنوز دارای اصول تغییرناپذیر نیست.

2-او یکپارچگی اندیشه و سرمشق ندارد.

3-او فرصت‌طلبی و سازگاری بزرگ‌سالان را نمی‌پذیرد.

به نظر اریکسون ایدئولوژی به جوانان خیلی کمک می‌کند. ایدئولوژی به آن‌ها چشم‌اندازی بی سازه از آینده ارائه می‌دهد. به آن‌ها این امکان را می‌دهد که به گروه‌هایی ملحق شوند که دارای تظاهر بیرونی مشابه و کنش یکسان هستند. ایدئولوژی به جوانان کمک می‌کند تا آن‌ها بر پریشانی و نقد خود غلبه کنند.

افراد و ارزش‌ها، رسوم و عادت‌ها، گروه‌ها و نهادها، پیش‌شرط هویت‌سازی انسان و عوامل پایداری رفتار اجتماعی هستند. این عناصر سبب جهت‌گیری انسان در زندگی می‌شوند. به زندگی معنا می‌دهند و هنگامی‌که توسط گروه بزرگی از مردم پذیرفته‌شده باشد، سبب کسب اعتماد در رفتار آن‌ها می‌شود. آن‌هایی که به این عناصر باور داشته باشند، تا حدودی خود را نسبت به آن‌ها مسئول احساس می‌کنند. یکی از پدیده‌هایی که نقش اساسی در هویت‌سازی دارند، نهادهای اجتماعی هستند. جامعه‌شناس بزرگ گلهن در نظریه نهادها به این نکته اشاره می‌کند که یک‌نهاد پایدار خدمات زیر را به جامعه ارائه می‌دهد:

1-جهت‌گیری رفتاری را برای وی آسان می‌کند.

2-به فرد آرامش می‌دهد.

3-نتایج کنش را برای فرد قابل پیش‌بینی می‌کند.

4-دگرگونی‌های اجتماعی _ فرهنگی همیشه سبب پیشرفت نیستند.

منبع: مبانی جامعه شناسی جوانان،برنهارد شفرز،ترجمه کرامت الله راسخ،نشر نی،1390